Rekabet İhlallerinde Verilecek İdari Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik Değiştirildi

Rekabet Kurulunun (“Kurul”) 27.12.2024 tarihli duyusunda da ifade edildiği üzere, Kurul’un değişen politikası ve içtihadı ile başta dijital piyasalar olmak üzere çeşitli piyasalardaki gelişmeler, rekabet ihlallerinde verilecek cezaların adil şekilde belirlenebilmesi için yeni bir düzenleme ihtiyacını doğurmuştur.[1] 

1.         Temel Para Cezasının Belirlenmesine İlişkin Değişiklikler

Eski Ceza Yönetmeliği’nde temel para cezası belirlenirken “kartel” ve “diğer ihlaller” bakımından bir ayrıma yer verilmiş ve temel para cezasının, teşebbüslerin yıllık gayri safi gelirlerinin, karteller için %2’si ila %4’ü ve diğer ihlaller için ‰5’i ile %3’ü arasında bir oran esas alınarak belirlenmesi öngörülmüştü. Temel para cezası söz konusu aralıkta belirlenirken teşebbüslerin piyasadaki gücü ve ihlal neticesinde gerçekleşen veya gerçekleşmesi muhtemel zarar göz önünde bulundurulmakta ve ihlalin süresine göre ceza miktarı belirli oranlarda artırılmaktaydı. 

Yeni Ceza Yönetmeliği ile ceza oranlarının belirlenmesinde “kartel” ve “diğer ihlaller” ayrımı ve bu ayrıma bağlı olarak Eski Ceza Yönetmeliği’nde ihlal türleri için öngörülen al ve üst sınır oranları kaldırılmıştır. Bunun yerine teşebbüslere verilecek temel ceza oranı, her bir ihlal için ayrı ayrı olmak üzere, Kurul tarafından belirlenecektir. Bu bakımdan Kurul’a temel ceza oranı belirlenmesinde daha büyük bir serbesti tanındığı söylenebilecektir. 

Yeni Ceza Yönetmeliği’ne göre Kurul tarafından temel ceza oranı belirlenirken, ihlal sebebiyle ortaya çıkan veya ortaya çıkması muhtemel zararın ağırlığı ile ihlalin niteliğinin açık veya ağır ihlal olup olmadığı gözetilerek öncelikle başlangıç ceza oranı tespit edilecektir. Başlangıç ceza oranı ihlalin en az bir yıl sürmesi şartıyla ve ne kadar sürdüğüne bağlı olarak beşte birden bir katı oranına kadar artırılacaktır. Bu suretle belirlenen temel ceza oranına ağırlaştırıcı veya hafifletici sebeplerin bulunması halinde yönetmelikte belirtilen oranlarda artırım veya indirim yapılacaktır.  

2.       İhlal Süresine Bağlı Artırıma İlişkin Değişiklikler

Eski Ceza Yönetmeliği’nde temel para cezasının belirlenmesinde ihlalin süresi bir artırım sebebi olarak yer almaktaydı. Eski düzenlemeye göre ihlalin bir yıl ila beş yıl arasında sürmüş olması halinde cezanın yarısı oranında, bir yıldan uzun sürmesi halinde bir katı oranında artırılacağı hükmü amirdi. Yeni Ceza Yönetmeliği’nde ise ihlalin süresi yine bir artırım sebebi olarak yer almakla beraber süreye bağlı olarak başlangıç ceza oranında yapılacak artırımda daha kısa zaman aralıkları öngörülmüştür. Buna göre başlangıç ceza oranı ihlal süresine bağlı olarak aşağıdaki oranlarda artırılacaktır:

     a) Bir yıldan uzun, iki yıldan kısa süren ihlallerde beşte biri oranında,

     b) İki yıldan uzun, üç yıldan kısa süren ihlallerde beşte ikisi oranında,

     c) Üç yıldan uzun, dört yıldan kısa süren ihlallerde beşte üçü oranında,

     ç) Dört yıldan uzun, beş yıldan kısa süren ihlallerde beşte dördü oranında, 

     d) Beş yıldan uzun süren ihlallerde bir katı oranında,

Böylece ihlale ilişkin objektif şartlardan olan ihlal süresinin cezanın belirlenmesine daha adil bir şekilde yansıması amaçlanmıştır.  İdari para cezası tutarının bir yıl ila beş yıl arasında süren ihlaller için aynı oranda artırılması yerine, ihlal süresi oranında kademeli olarak artış yapılması sağlanmıştır. 

3.       Ağırlaştırıcı ve Hafifletici Unsurlara İlişkin Değişiklikler

Eski Ceza Yönetmeliği’nde de ağırlaştırıcı ve hafifletici sebeplere yer verilmiş ve bu hallerde öngörülen artış ve indirim oranları aralıkları da yine söz konusu yönetmelik ile belirlenmişti. Yeni Ceza Yönetmeliği ile ağırlaştırıcı ve hafifletici sebepler yeniden düzenlenmiş, ağırlaştırıcı unsurlar için öngörülen alt sınır ile hafifletici unsurlar için öngörülen alt ve üst sınır kaldırılmıştır. 

Yeni Ceza Yönetmeliği’ne göre temel ceza oranı belirlendikten sonra Yeni Ceza Yönetmeliği’nin 6’ncı ve 7’nci maddelerinde düzenlenen ağırlaştırıcı ve hafifletici unsurlar dikkate alınarak bu oran artırılacak veya indirilecektir. 6’ncı maddede yer alan ağırlaştırıcı sebepler şu şekildedir:

     (1) Kanunun 4 üncü ve/veya 6 ncı maddesinin ihlal edildiğinin Kurul tarafından tespit edilmesinden sonra aynı teşebbüs veya teşebbüs birliği tarafından Kanunun 4 üncü ve/veya 6 ncı maddesinin tekrar ihlal edilmesi halinde temel ceza oranı bir katına kadar artırılır. 

     (2) Soruşturma kararının tebliğinden sonra ihlale devam edilmesi, ihlalde belirleyici etkinin bulunması, Uzlaşma Yönetmeliğinin 12 nci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan gizlilik yükümlülüğünün ihlal edilmesi halinde temel ceza oranı bir katına kadar artırılabilir. 

     (3) Birinci ve ikinci fıkralarda sayılan ağırlaştırıcı unsurların birlikte bulunması halinde, her bir fıkra kapsamında belirlenen artırım oranı toplanarak temel ceza oranına uygulanır. 
 
Yeni Ceza Yönetmeliği’nin 7’nci maddesine göre hafifletici sebepler ise şu şekildedir:

     a) Yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi haricinde, yerinde incelemenin daha kısa sürede tamamlanmasını veya daha etkin şekilde gerçekleştirilmesini sağlayan fiziksel ve/veya teknik imkânların sunulması suretiyle ya da yerinde inceleme esnasında inceleme konusuyla bağlantılı olan ilave bilgi veya belgelerin incelenen tarafça kendiliğinden sunulması suretiyle yerinde incelemeye yardımcı olunması,

     b) İhlalde diğer teşebbüslerin zorlamasının bulunması,

     c) İhlale katılımın sınırlı olması,

     ç) İhlal konusu faaliyetlerin yıllık gayri safi gelirler içerisindeki payının düşük olması,

     d) İdari para cezasına esas alınan yıllık gayri safi gelirler içinde yurt dışı satış gelirlerinin bulunması,

Bu değişiklikler ile Eski Ceza Yönetmeliği’nde yer almayan ihlale katılımın sınırlı olması ve yıllık gayri safi gelirler içinde yurt dışı satış gelirlerinin bulunması indirim sebeplerine yer verilmiştir. 

Belirleyici Etki Kavramı 

Yeni Ceza Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesinde belirleyici etki kavramının tanımına yer verilmiştir. Yönetmeliğe göre belirleyici etki, “ihlalin oluşmasında ve/veya sürdürülmesinde vazgeçilmez işlevi” ifade eder. Yeni Ceza Yönetmeliği’nin 8’inci maddesi uyarınca ihlalde belirleyici etkisi saptanan yönetici ya da çalışanlara teşebbüslere verilen cezanın %5’ine kadar idari para cezası verilecektir. Belirtmek gerekir ki Eski Ceza Yönetmeliği uyarınca kartelde belirleyici etkisi olan yönetici ve çalışanlar hakkında teşebbüslere verilen cezanın %3’ü ile %5’i arasında ceza verilmesi öngörülmüş olup Yeni Ceza Yönetmeliği’nde kartel ve diğer ihlaller ayrını kaldırıldığından bu hükme de yer verilmemiştir. 

Daha fazla bilgi ve destek için info@lbfpartners.com adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

LBF Partners

---