Elektrik Piyasası Yönetmeliklerinde Değişiklikler Yapıldı
21/01/2025 tarih ve 32789 sayılı Resmi Gazete’de elektrik piyasasının düzenlenmesine ilişkin;
Elektrik piyasasına ilişkin söz konusu değişiklik Yönetmeliklerinde, özellikle depolamalı elektrik üretim tesisleri ile ilgili birçok düzenleme yapılmıştır. Elektrik piyasasında önem arz eden söz konusu değişikliklerin başlıcaları şunlardır:
Söz konusu değişikliklere ilişkin detaylı açıklamalara aşağıda yer verilmektedir.
1) Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile elektrik depolama tesisleri için lisans başvurularında belirli sermaye ve teminat şartları getirildi.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin (“EPLY”) 20 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (ç) bendinde, tedarik veya toplayıcı lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişilerin, lisanslarına müstakil elektrik depolama tesisi de eklemek istemeleri ve bu doğrultuda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (“EPDK”) başvuruda bulunmaları halinde, söz konusu müstakil elektrik depolama tesisinin sisteme bağlantısı ve sistem kullanımı hakkında 15 inci maddenin ikinci fıkrası hükmünün uygulanacağı ve bu kapsamdaki tesis için sermaye yeterliliği ile teminat yükümlülüğü aranmayacağı öngörülmüştü.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in ilk maddesi ile EPLY’nin yukarıda anılan madde hükmü değiştirilmiş; lisans başvurularında, EPDK tarafından tedarik veya toplayıcı lisansları için belirlenen asgari sermaye tutarlarına, müstakil elektrik depolama tesisi için EPDK tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının %20’sinin eklenmesi ile birlikte belirlenen tutarda sermaye yeterliliğinin sağlandığına ilişkin bilgi veya belgeler ile müstakil elektrik depolama tesisi kapasitesi bazında EPDK kurul kararı ile belirlenen oranlara karşılık gelen tutarda teminatın sunulması zorunlu tutulmuştur.
Öte yandan, tedarik lisansı veya toplayıcı lisansı sahibi tüzel kişilerin, müstakil elektrik depolama tesisi kurmak istemeleri halinde, söz konusu depolama tesisinin lisansına eklenmesi için EPDK’ya lisans tadil başvurusunda bulunması gerektiği EPLY’nin 24 üncü maddesinin ondokuzuncu fıkrasında belirtilmekte idi. EPLY’de yapılan değişiklikle, EPDK’ya yapılacak başvuruda, (i) şirket asgari sermayesinin, EPDK tarafından tedarik veya toplayıcı lisansları için belirlenen asgari sermaye tutarına, müstakil elektrik depolama tesisi için EPDK tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının %20’sinin eklenmesi ile birlikte belirlenen tutara uyumlu hale getirildiğine ilişkin bilgi veya belgelerin ve ii) müstakil elektrik depolama tesisi kapasitesi bazında Kurul kararı ile belirlenen oranlara karşılık gelen tutardaki teminatın EPDK’ya sunulması zorunlu tutulmuştur. EPLY’ye eklenen Geçici Madde 43 ile ayrıca, belirlenen sermaye ve teminat yükümlülüklerinin, maddenin yürürlük tarihi olan 21/01/2025 tarihinden itibaren üç ay içerisinde yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Aksi halde, lisanslarına derç edilen müstakil elektrik depolama tesisi veya tesisleri lisanstan terkin edilecek, EPDK’ya yapılmış veya uygun bulma kararı alınmış olan başvurular yapılmamış sayılacaktır.
EPLY’nin 24 üncü maddesinin sekizinci fıkrasında yapılan bir başka değişiklik ile EPDK’ya sunulan teminatın, depolama tesislerinin mücbir sebep halleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında lisansta belirlenen süre içerisinde kurulamaması halinde irat kaydedileceği öngörülmüştür.
2) Depolamalı elektrik üretim tesisleri bundan böyle SCADA sistemi üzerinden izlenecek ve raporlanacak.
EPLY’nin 31 ve 33 üncü maddelerinde sırasıyla, iletim lisansı ve dağıtım lisansı sahiplerinin hak ve yükümlülükleri düzenlenmektedir. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 4, 5 ve 6’ncı maddeleri ile EPLY’nin 31 ve 33 üncü maddelerine yeni bentler eklenmiş ve ayrıca Geçici Madde 44 ihdas edilmiştir.
Yapılan düzenlemelerle bundan böyle, iletim lisansı sahibi olan Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (“TEİAŞ”) ve dağıtım lisansı sahibi, iletim ve dağıtım sisteminden bağlı depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerini izleyecek ve raporlayacaktır. Elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerini SCADA üzerinden izleyen dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından elde edilen veriler piyasa işletmecisine bildirilecektir.
EPLY’de depolamalı elektrik üretim tesisleri ile ilgili SCADA sistemine ilişkin yapılan değişikliklere paralel şekilde Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde (“EŞY”) de değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişiklik yönetmeliğinin ilk maddesi ile EŞY’nin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinin ilk fıkrasına “uuuuuuu” bendi eklenmiş, eklenen bu bentte “Kapasite Veri Takip Belgesi” tanımlanmıştır. Buna göre kapasite veri takip belgesi, Elektrik Piyasası Kanunu’nun 7 nci maddesinin onuncu ve onbirinci fıkraları kapsamında kurulan depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesindeki elektrik depolama ünite ve/veya ünitelerine ait kapasite verilerinin, ilgili şebeke işletmecisinin SCADA sistemine doğru ve kesintisiz bir şekilde aktarılabildiğinin ilgili sistem işletmecisi tarafından tespit edilmesi halinde düzenlenen ve depolamalı üretim tesisinin kabulü aşamasında sunulması zorunlu olan belgedir.
Söz konusu değişiklikle, depolamalı üretim tesislerinin kapasite verilerinin SCADA sistemine doğru ve kesintisiz bir şekilde aktarıldığının ilgili sistem işletmecisi tarafından tespiti, depolamalı üretim tesisinin kabulü için zorunlu kılınmıştır.
3) Depolama ünitelerinin “emre amade” olma durumu, tesisin çalışabilir halde olması durumunu ifade edecek.
Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyeti Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliğinin “Elektrik Depolama Ünitesi ve Tesisleri ile Kurulum ve Bağlantı Esasları” başlıklı 4 üncü maddesine dört ve beşinci fıkralar eklenmiştir. Buna göre, depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesinde bulunan elektrik depolama ünitelerinin “emre amade olma” durumu, söz konusu depolama ünitelerinin, yönetmeliğin ekinde yer alan şekle uygun olarak çalışabilir halde olma durumunu ifade edecek ve yönetmelik kapsamındaki depolama ünitesi veya tesislerinin kabulünde %10 tolerans uygulanacaktır.
4) Depolama ünitelerinin çalışabilir durumda olması ve kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl boyunca yüzde seksen beş, sonraki yıllarda yüzde seksen oranında lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunlu olacak.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinin (“EPDUY”) 81/A maddesine altı yeni fıkra eklenmiştir.
Eklenen ikinci fıkra ile depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama ünitelerinin (i) 9/5/2021 tarihli ve 31479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliğinin EK-1’inde yer aldığı şekilde çalışabilir halde tutulması ve (ii) kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl boyunca yüzde seksen beş, sonraki yıllarda yüzde seksen oranında lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunlu tutulmuştur.
Söz konusu maddeye eklenen ikinci fıkra uyarınca, fatura dönemi bazında ikinci fıkrada yer alan koşullardan birinin ondan fazla uzlaştırma döneminde sağlanmadığının tespit edilmesi halinde, ilgili fatura döneminde, şebekeden çekilip elektrik depolama ünitesinde depolandıktan sonra tekrar sisteme verilen enerji de dahil olmak üzere, depolamalı elektrik üretim tesisinden sisteme verilen enerjinin tamamı ilgili katılımcının uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmayacaktır. Bu halde söz konusu enerji Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (“YEKDEM”) katılımcısı görevli tedarik şirketi tarafından üretilmiş kabul edilecek ve YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacaktır.
5) Depolama üniteleri, üretim tesisinin ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ile ilişkilendirilecek.
EPDUY’nin “Uzlaştırmaya Esas Veriş-Çekiş Birimleri ve Kayıt Kuralları” başlıklı 21 inci maddesinin ilk fıkrasında, piyasa katılımcılarının sisteme verdikleri ve sistemden çektikleri elektrik enerjisinden sorumlu oldukları uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini belirlemek ve kendi adlarına kaydettirmekle yükümlü oldukları öngörülmekte; ikinci fıkrada uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri arasında “elektrik depolama ünitesi veya tesisleri” de sayılmaktadır.
Söz konusu maddeye 21/01/2025 tarih ve 32789 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile eklenen yedinci fıkrada, depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesinde tesis edilen elektrik depolama üniteleri ile üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitelerinin üretim tesisinin ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ile ilişkilendirileceği öngörülmüştür.
6) Dengeleme birimleri ve kayıt kurallarında elektrik depolama tesisi ve üniteleri özelinde değişiklikler yapıldı.
Elektrik arz ve talebini dengede tutmak amacıyla yürütülen faaliyetleri ifade eden dengeleme faaliyetine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği EPDUY’nin “Dengeleme Birimleri ve Kayıt Kuralları” başlıklı 22 nci maddesinin iki ve dördüncü fıkralarında değişiklik ve eklemeler yapıldı.
EPDUY’nin 22 nci maddesinin ilk fıkrasında, gerçek zamanlı dengeleme faaliyetlerine katılacak piyasa katılımcıları, dengeleme birimlerini tanımlamak ve kendi adlarına kayıt ettirmekle yükümlü olduğu öngörülmüş, ikinci fıkrasında tanımlanabilecek ve kaydedilebilecek dengeleme birimleri sayılmıştır. İkinci fıkrada öncesinde dengeleme birimleri arasında sayılan “elektrik depolama tesisi”; Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yapılan değişiklik sonrasında “müstakil elektrik depolama tesisi” ve “müstakil elektrik depolama ünitesi” olarak ayrı ayrı ifade edilmiştir. Diğer bir deyişle, müstakil elektrik depolama tesisleri ya da üniteleri birbirinden ayrı dengeleme birimi olarak sayılmıştır.
Öte yandan, EPDUY’nin 22 nci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde dengeleme birimi olarak sayılan “Adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan elektrik depolama ünitesi veya tesisleri” ifadesi, “Adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen, işletmedeki elektriksel kurulu gücü en az 10 MW ve üzeri olan ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan müstakil elektrik depolama ünitesi veya tesisleri” olarak değiştirilmiştir. Diğer bir deyişle, dengeleme birimi olarak kabul edilebilmesi için öncesinde herhangi bir MW sınırı öngörülmeyen depolama ünitesi veya tesisleri için, yapılan değişiklik sonrasında “işletmedeki kurulu gücü en az 10 MW ve üzeri olması” şartı getirilmiştir.
Son olarak, EPDUY’nin 22 nci maddesinin dördüncü fıkrasında dengeleme birimi olmaktan muaf olup, ancak ilgili piyasa katılımcısı tarafından talep edilmesi ve sistem işletmecisi tarafından uygun bulunması halinde dengeleme birimi olabilecek tesisler on bir bent halinde sayılmaktaydı. Söz konusu değişiklik yönetmeliğiyle EPDUY’nin 22 nci maddesinin dördüncü fıkrasında yeni bir (i) bendi eklenmiş ve “Depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama üniteleri ile üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama üniteleri için oluşturulan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin ilişkilendirildiği uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri” de madde kapsamına alınmıştır.
7) Dengeleme güç piyasasında uzlaştırma dönemi on beş dakika olarak uygulanacak.
EPDUY’nin “Uzlaştırma Dönemleri” başlıklı 91 inci maddesinde, bir fatura dönemi içerisindeki her bir saatin bir uzlaştırma dönemini oluşturacağı öngörülmekteydi.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile söz konusu maddeye ikinci bir fıkra eklenmiştir. Eklenen ikinci fıkra uyarınca, dengeleme güç piyasasında uzlaştırma döneminin on beş dakika olarak uygulanacağı öngörülmüştür. Ayrıca, EPDUY’ye eklenen Geçici Madde 40 uyarınca, on beş dakikalık uzlaştırma dönemi için gerekli altyapı hazırlıkları sistem işletmecisi ve piyasa işletmecisi tarafından en geç 01/01/2027 tarihine kadar tamamlanacaktır. Bu kapsamda, 91 inci maddenin ikinci fıkrasına ilişkin uygulamalar 01/01/2027 tarihine kadar başlatılmayacaktır.
8) Yan hizmetler tedarik sürecinde TEİAŞ, süreci saat 12.15’e kadar uzatabilecek.
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde (“EPYHY”) primer frekans kontrolü, sistem frekansının düşmesine veya yükselmesine tepki olarak yan hizmet biriminin aktif çıkış gücünün otomatik artırılması veya düşürülmesi yoluyla sistem frekansının yeni bir denge noktasına getirilmesi; primer frekans kontrol rezerv miktarı ise yan hizmet piyasa katılımcısı tüzel kişiler adına kayıtlı üretim tesislerinin sistem frekansında meydana gelen sapmalar doğrultusunda, primer frekans kontrol tepkisi olarak sağlayacakları rezerv miktarı olarak tanımlanmaktadır.
Primer frekans kontrol rezervinin tedarik süreci EPYHY’nin 13 üncü maddesinde öngörülmekteydi. Söz konusu maddenin birinci fıkrasında, primer frekans kontrol rezerv miktarının tedarik edileceği süreç adım adım sayılmakta, birinci fıkranın (a) bendinde, ilk adımda, TEİAŞ’ın tedarik sürecine ilişkin takvimi açıklayacağı düzenlenmekte, başkaca bir ayrıntıya yer verilmemekteydi.
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in ilk maddesi ile EPYHY’nin 13 üncü maddesinin (a) bendinde yapılan değişiklikle, tedarik sürecinde belirlenen tedarik dönemleri saatlik ve/veya blok tekliflerden oluşacağı, tedarik sürecinin rezervin sağlanacağı günden bir gün önce saat 10.30’da tamamlanacağı, ancak tedarik sürecinin yürütülmesinde aksaklık yaşanması ve tedarik sürecinin saat 10.30’a kadar tamamlanamaması durumunda TEİAŞ’ın bu süreci saat 12.15’e kadar uzatabileceği ve tedarik sürecinin saat 12.15’e kadar da tamamlanamaması durumunda benzer bir gün seçilerek tedarik sürecinin tamamlanacağı öngörülmüştür.
Aynı düzenleme, EPYHY’nin 21 inci maddesinde düzenlenen “Sekonder Frekans Kontrol Rezervi Tedarik Süreci” için de getirilmiştir.
9) 30 MW ve üzerinde lisanslı ve lisanssız üretim tesisleri reaktif güç kontrolüne katılabilecek.
EPYHY’nin “Reaktif Güç Kontrolü Hizmeti Tedarik Esasları” başlıklı 39 uncu maddenin ilk fıkrasında, iletim sistemine 66 kV ve üzeri gerilim seviyesinden bağlı ve kurulu gücü 30 MW ve üstünde olan üretim tesislerine sahip lisans sahibi tüzel kişilerle reaktif güç kontrolü hizmet anlaşması imzalanacağı öngörülmekteydi.
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 4’üncü maddesi ile anılan fıkrada değişiklik yapılmıştır. Yapılan değişiklikle, öncesinde, “üretim tesislerine sahip lisans sahibi tüzel kişiler” olarak belirtilen reaktif güç kontrolü hizmet anlaşması imzalanacak kişiler, “lisanslı veya lisanssız elektrik üretim tesisi sahibi kişiler” olarak öngörülmüştür. Böylece, reaktif güç kontrolü hizmet anlaşması imzalanacak lisanslı/lisanssız ayrımı kaldırılmıştır.
10) Daha önce kullanılan ekipmanlara uygulanmayan YEKDEM teşvikleri kapsamına depolama ünitesi ve/veya tesisi de dahil edildi.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik’in (“YEKDEM Yönetmeliği”) “YEKDEM’den Yararlanabilecekler” başlıklı 8 inci maddesinin altıncı fıkrasında, YEKDEM’den faydalanmış ve faydalanmakta olan üretim tesislerinde kullanılan ve daha önce kabule konu edilen bir üretim tesisinde kullanılan, ana ekipmanlara bu Yönetmelik kapsamında kurulan bir üretim tesisinde yer verilmiş olması halinde söz konusu yeni üretim tesisi için YEK bedeli uygulanmayacağı öngörülmekteydi.
YEKDEM Yönetmeliğinin yukarıda anılan maddesinde yapılan değişiklikle, madde hükmünde, “YEKDEM’den faydalanmış ve faydalanmakta olan üretim tesislerinde kullanılan ve daha önce kabule konu edilen bir üretim tesisinde kullanılan” ifadesinden sonra, “depolama ünitesi ve/veya tesisi dahil” ifadesi getirilmek suretiyle depolama ünitesi ve tesisi madde kapsamına dahil edilmiştir.
11) Depolamalı elektrik tesislerinden sisteme verilen enerji, uzlaştırma hesaplarına dahil edildi.
YEKDEM Yönetmeliğinin "YEKDEM’den Yararlanabilecekler” başlıklı 8 inci maddesinin dokuzuncu fıkrasında, EPLY’nin 27 nci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamındaki depolamalı elektrik üretim tesislerinden sisteme verilen enerjinin uzlaştırma hesaplarında dikkate alınmayacağı öngörülmüştü.
YEKDEM Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle, depolamalı elektrik üretim tesislerinden sisteme verilen enerjinin EPDUY’nin 81/A maddesinde yer alan hükümler uyarınca uzlaştırma hesaplarında dikkate alınacağı, bu kapsamda YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak değerlendirilen enerjinin YEKDEM katılımcısı görevli tedarik şirketi tarafından üretilmiş kabul edileceği ve ilgili görevli tedarik şirketinin hesabında dikkate alınacağı öngörülmüştür.
Daha fazla bilgi ve destek için info@lbfpartners.com adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
LBF Partners Hukuk Bürosu
- Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik,
- Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik,
- Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik,
- Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik,
- Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile
- Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır.
Elektrik piyasasına ilişkin söz konusu değişiklik Yönetmeliklerinde, özellikle depolamalı elektrik üretim tesisleri ile ilgili birçok düzenleme yapılmıştır. Elektrik piyasasında önem arz eden söz konusu değişikliklerin başlıcaları şunlardır:
- Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile elektrik depolama tesisleri için lisans başvurularında belirli sermaye ve teminat şartları getirildi.
- Depolamalı elektrik üretim tesisleri bundan böyle SCADA sistemi üzerinden izlenecek ve raporlanacak.
- Depolama ünitelerinin “emre amade” olma durumu, tesisin çalışabilir halde olması durumunu ifade edecek.
- Depolama ünitelerinin çalışabilir durumda olması ve kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl boyunca yüzde seksen beş, sonraki yıllarda yüzde seksen oranında lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunlu olacak.
- Depolama üniteleri, üretim tesisinin ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ile ilişkilendirilecek.
- Dengeleme birimleri ve kayıt kurallarında elektrik depolama tesisi ve üniteleri özelinde değişiklikler yapıldı.
- Dengeleme güç piyasasında uzlaştırma dönemi on beş dakika olarak uygulanacak.
- Yan hizmetler tedarik sürecinde TEİAŞ, süreci saat 12.15’e kadar uzatabilecek.
- 30 MW ve üzerinde lisanslı ve lisanssız üretim tesisleri reaktif güç kontrolüne katılabilecek.
- Daha önce kullanılan ekipmanlara uygulanmayan YEKDEM teşvikleri kapsamına depolama ünitesi ve/veya tesisi de dahil edildi.
- Depolamalı elektrik tesislerinden sisteme verilen enerji, uzlaştırma hesaplarına dahil edildi.
Söz konusu değişikliklere ilişkin detaylı açıklamalara aşağıda yer verilmektedir.
1) Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile elektrik depolama tesisleri için lisans başvurularında belirli sermaye ve teminat şartları getirildi.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinin (“EPLY”) 20 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (ç) bendinde, tedarik veya toplayıcı lisansı başvurusunda bulunan tüzel kişilerin, lisanslarına müstakil elektrik depolama tesisi de eklemek istemeleri ve bu doğrultuda Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (“EPDK”) başvuruda bulunmaları halinde, söz konusu müstakil elektrik depolama tesisinin sisteme bağlantısı ve sistem kullanımı hakkında 15 inci maddenin ikinci fıkrası hükmünün uygulanacağı ve bu kapsamdaki tesis için sermaye yeterliliği ile teminat yükümlülüğü aranmayacağı öngörülmüştü.
Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in ilk maddesi ile EPLY’nin yukarıda anılan madde hükmü değiştirilmiş; lisans başvurularında, EPDK tarafından tedarik veya toplayıcı lisansları için belirlenen asgari sermaye tutarlarına, müstakil elektrik depolama tesisi için EPDK tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının %20’sinin eklenmesi ile birlikte belirlenen tutarda sermaye yeterliliğinin sağlandığına ilişkin bilgi veya belgeler ile müstakil elektrik depolama tesisi kapasitesi bazında EPDK kurul kararı ile belirlenen oranlara karşılık gelen tutarda teminatın sunulması zorunlu tutulmuştur.
Öte yandan, tedarik lisansı veya toplayıcı lisansı sahibi tüzel kişilerin, müstakil elektrik depolama tesisi kurmak istemeleri halinde, söz konusu depolama tesisinin lisansına eklenmesi için EPDK’ya lisans tadil başvurusunda bulunması gerektiği EPLY’nin 24 üncü maddesinin ondokuzuncu fıkrasında belirtilmekte idi. EPLY’de yapılan değişiklikle, EPDK’ya yapılacak başvuruda, (i) şirket asgari sermayesinin, EPDK tarafından tedarik veya toplayıcı lisansları için belirlenen asgari sermaye tutarına, müstakil elektrik depolama tesisi için EPDK tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının %20’sinin eklenmesi ile birlikte belirlenen tutara uyumlu hale getirildiğine ilişkin bilgi veya belgelerin ve ii) müstakil elektrik depolama tesisi kapasitesi bazında Kurul kararı ile belirlenen oranlara karşılık gelen tutardaki teminatın EPDK’ya sunulması zorunlu tutulmuştur. EPLY’ye eklenen Geçici Madde 43 ile ayrıca, belirlenen sermaye ve teminat yükümlülüklerinin, maddenin yürürlük tarihi olan 21/01/2025 tarihinden itibaren üç ay içerisinde yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Aksi halde, lisanslarına derç edilen müstakil elektrik depolama tesisi veya tesisleri lisanstan terkin edilecek, EPDK’ya yapılmış veya uygun bulma kararı alınmış olan başvurular yapılmamış sayılacaktır.
EPLY’nin 24 üncü maddesinin sekizinci fıkrasında yapılan bir başka değişiklik ile EPDK’ya sunulan teminatın, depolama tesislerinin mücbir sebep halleri ile lisans sahibinden kaynaklanmayan haklı sebepler dışında lisansta belirlenen süre içerisinde kurulamaması halinde irat kaydedileceği öngörülmüştür.
2) Depolamalı elektrik üretim tesisleri bundan böyle SCADA sistemi üzerinden izlenecek ve raporlanacak.
EPLY’nin 31 ve 33 üncü maddelerinde sırasıyla, iletim lisansı ve dağıtım lisansı sahiplerinin hak ve yükümlülükleri düzenlenmektedir. Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 4, 5 ve 6’ncı maddeleri ile EPLY’nin 31 ve 33 üncü maddelerine yeni bentler eklenmiş ve ayrıca Geçici Madde 44 ihdas edilmiştir.
Yapılan düzenlemelerle bundan böyle, iletim lisansı sahibi olan Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (“TEİAŞ”) ve dağıtım lisansı sahibi, iletim ve dağıtım sisteminden bağlı depolamalı elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerini izleyecek ve raporlayacaktır. Elektrik üretim tesislerine ait elektrik depolama ünite veya ünitelerini SCADA üzerinden izleyen dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından elde edilen veriler piyasa işletmecisine bildirilecektir.
EPLY’de depolamalı elektrik üretim tesisleri ile ilgili SCADA sistemine ilişkin yapılan değişikliklere paralel şekilde Elektrik Şebeke Yönetmeliğinde (“EŞY”) de değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişiklik yönetmeliğinin ilk maddesi ile EŞY’nin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinin ilk fıkrasına “uuuuuuu” bendi eklenmiş, eklenen bu bentte “Kapasite Veri Takip Belgesi” tanımlanmıştır. Buna göre kapasite veri takip belgesi, Elektrik Piyasası Kanunu’nun 7 nci maddesinin onuncu ve onbirinci fıkraları kapsamında kurulan depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesindeki elektrik depolama ünite ve/veya ünitelerine ait kapasite verilerinin, ilgili şebeke işletmecisinin SCADA sistemine doğru ve kesintisiz bir şekilde aktarılabildiğinin ilgili sistem işletmecisi tarafından tespit edilmesi halinde düzenlenen ve depolamalı üretim tesisinin kabulü aşamasında sunulması zorunlu olan belgedir.
Söz konusu değişiklikle, depolamalı üretim tesislerinin kapasite verilerinin SCADA sistemine doğru ve kesintisiz bir şekilde aktarıldığının ilgili sistem işletmecisi tarafından tespiti, depolamalı üretim tesisinin kabulü için zorunlu kılınmıştır.
3) Depolama ünitelerinin “emre amade” olma durumu, tesisin çalışabilir halde olması durumunu ifade edecek.
Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyeti Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliğinin “Elektrik Depolama Ünitesi ve Tesisleri ile Kurulum ve Bağlantı Esasları” başlıklı 4 üncü maddesine dört ve beşinci fıkralar eklenmiştir. Buna göre, depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesinde bulunan elektrik depolama ünitelerinin “emre amade olma” durumu, söz konusu depolama ünitelerinin, yönetmeliğin ekinde yer alan şekle uygun olarak çalışabilir halde olma durumunu ifade edecek ve yönetmelik kapsamındaki depolama ünitesi veya tesislerinin kabulünde %10 tolerans uygulanacaktır.
4) Depolama ünitelerinin çalışabilir durumda olması ve kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl boyunca yüzde seksen beş, sonraki yıllarda yüzde seksen oranında lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunlu olacak.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinin (“EPDUY”) 81/A maddesine altı yeni fıkra eklenmiştir.
Eklenen ikinci fıkra ile depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama ünitelerinin (i) 9/5/2021 tarihli ve 31479 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Depolama Faaliyetleri Yönetmeliğinin EK-1’inde yer aldığı şekilde çalışabilir halde tutulması ve (ii) kabul tarihinden itibaren ilk beş yıl boyunca yüzde seksen beş, sonraki yıllarda yüzde seksen oranında lisansına derç edilen elektriksel kurulu güç kapasitesinde emre amade olması zorunlu tutulmuştur.
Söz konusu maddeye eklenen ikinci fıkra uyarınca, fatura dönemi bazında ikinci fıkrada yer alan koşullardan birinin ondan fazla uzlaştırma döneminde sağlanmadığının tespit edilmesi halinde, ilgili fatura döneminde, şebekeden çekilip elektrik depolama ünitesinde depolandıktan sonra tekrar sisteme verilen enerji de dahil olmak üzere, depolamalı elektrik üretim tesisinden sisteme verilen enerjinin tamamı ilgili katılımcının uzlaştırma hesaplamalarında dikkate alınmayacaktır. Bu halde söz konusu enerji Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (“YEKDEM”) katılımcısı görevli tedarik şirketi tarafından üretilmiş kabul edilecek ve YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacaktır.
5) Depolama üniteleri, üretim tesisinin ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ile ilişkilendirilecek.
EPDUY’nin “Uzlaştırmaya Esas Veriş-Çekiş Birimleri ve Kayıt Kuralları” başlıklı 21 inci maddesinin ilk fıkrasında, piyasa katılımcılarının sisteme verdikleri ve sistemden çektikleri elektrik enerjisinden sorumlu oldukları uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerini belirlemek ve kendi adlarına kaydettirmekle yükümlü oldukları öngörülmekte; ikinci fıkrada uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri arasında “elektrik depolama ünitesi veya tesisleri” de sayılmaktadır.
Söz konusu maddeye 21/01/2025 tarih ve 32789 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile eklenen yedinci fıkrada, depolamalı elektrik üretim tesisleri bünyesinde tesis edilen elektrik depolama üniteleri ile üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama ünitelerinin üretim tesisinin ilgili uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri ile ilişkilendirileceği öngörülmüştür.
6) Dengeleme birimleri ve kayıt kurallarında elektrik depolama tesisi ve üniteleri özelinde değişiklikler yapıldı.
Elektrik arz ve talebini dengede tutmak amacıyla yürütülen faaliyetleri ifade eden dengeleme faaliyetine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği EPDUY’nin “Dengeleme Birimleri ve Kayıt Kuralları” başlıklı 22 nci maddesinin iki ve dördüncü fıkralarında değişiklik ve eklemeler yapıldı.
EPDUY’nin 22 nci maddesinin ilk fıkrasında, gerçek zamanlı dengeleme faaliyetlerine katılacak piyasa katılımcıları, dengeleme birimlerini tanımlamak ve kendi adlarına kayıt ettirmekle yükümlü olduğu öngörülmüş, ikinci fıkrasında tanımlanabilecek ve kaydedilebilecek dengeleme birimleri sayılmıştır. İkinci fıkrada öncesinde dengeleme birimleri arasında sayılan “elektrik depolama tesisi”; Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yapılan değişiklik sonrasında “müstakil elektrik depolama tesisi” ve “müstakil elektrik depolama ünitesi” olarak ayrı ayrı ifade edilmiştir. Diğer bir deyişle, müstakil elektrik depolama tesisleri ya da üniteleri birbirinden ayrı dengeleme birimi olarak sayılmıştır.
Öte yandan, EPDUY’nin 22 nci maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde dengeleme birimi olarak sayılan “Adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan elektrik depolama ünitesi veya tesisleri” ifadesi, “Adına kayıtlı bulunduğu piyasa katılımcısı tarafından talep edilen, işletmedeki elektriksel kurulu gücü en az 10 MW ve üzeri olan ve katılımı Sistem İşletmecisi tarafından uygun bulunan müstakil elektrik depolama ünitesi veya tesisleri” olarak değiştirilmiştir. Diğer bir deyişle, dengeleme birimi olarak kabul edilebilmesi için öncesinde herhangi bir MW sınırı öngörülmeyen depolama ünitesi veya tesisleri için, yapılan değişiklik sonrasında “işletmedeki kurulu gücü en az 10 MW ve üzeri olması” şartı getirilmiştir.
Son olarak, EPDUY’nin 22 nci maddesinin dördüncü fıkrasında dengeleme birimi olmaktan muaf olup, ancak ilgili piyasa katılımcısı tarafından talep edilmesi ve sistem işletmecisi tarafından uygun bulunması halinde dengeleme birimi olabilecek tesisler on bir bent halinde sayılmaktaydı. Söz konusu değişiklik yönetmeliğiyle EPDUY’nin 22 nci maddesinin dördüncü fıkrasında yeni bir (i) bendi eklenmiş ve “Depolamalı elektrik üretim tesisi bünyesindeki elektrik depolama üniteleri ile üretim tesisine bütünleşik elektrik depolama üniteleri için oluşturulan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimlerinin ilişkilendirildiği uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimleri” de madde kapsamına alınmıştır.
7) Dengeleme güç piyasasında uzlaştırma dönemi on beş dakika olarak uygulanacak.
EPDUY’nin “Uzlaştırma Dönemleri” başlıklı 91 inci maddesinde, bir fatura dönemi içerisindeki her bir saatin bir uzlaştırma dönemini oluşturacağı öngörülmekteydi.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile söz konusu maddeye ikinci bir fıkra eklenmiştir. Eklenen ikinci fıkra uyarınca, dengeleme güç piyasasında uzlaştırma döneminin on beş dakika olarak uygulanacağı öngörülmüştür. Ayrıca, EPDUY’ye eklenen Geçici Madde 40 uyarınca, on beş dakikalık uzlaştırma dönemi için gerekli altyapı hazırlıkları sistem işletmecisi ve piyasa işletmecisi tarafından en geç 01/01/2027 tarihine kadar tamamlanacaktır. Bu kapsamda, 91 inci maddenin ikinci fıkrasına ilişkin uygulamalar 01/01/2027 tarihine kadar başlatılmayacaktır.
8) Yan hizmetler tedarik sürecinde TEİAŞ, süreci saat 12.15’e kadar uzatabilecek.
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde (“EPYHY”) primer frekans kontrolü, sistem frekansının düşmesine veya yükselmesine tepki olarak yan hizmet biriminin aktif çıkış gücünün otomatik artırılması veya düşürülmesi yoluyla sistem frekansının yeni bir denge noktasına getirilmesi; primer frekans kontrol rezerv miktarı ise yan hizmet piyasa katılımcısı tüzel kişiler adına kayıtlı üretim tesislerinin sistem frekansında meydana gelen sapmalar doğrultusunda, primer frekans kontrol tepkisi olarak sağlayacakları rezerv miktarı olarak tanımlanmaktadır.
Primer frekans kontrol rezervinin tedarik süreci EPYHY’nin 13 üncü maddesinde öngörülmekteydi. Söz konusu maddenin birinci fıkrasında, primer frekans kontrol rezerv miktarının tedarik edileceği süreç adım adım sayılmakta, birinci fıkranın (a) bendinde, ilk adımda, TEİAŞ’ın tedarik sürecine ilişkin takvimi açıklayacağı düzenlenmekte, başkaca bir ayrıntıya yer verilmemekteydi.
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in ilk maddesi ile EPYHY’nin 13 üncü maddesinin (a) bendinde yapılan değişiklikle, tedarik sürecinde belirlenen tedarik dönemleri saatlik ve/veya blok tekliflerden oluşacağı, tedarik sürecinin rezervin sağlanacağı günden bir gün önce saat 10.30’da tamamlanacağı, ancak tedarik sürecinin yürütülmesinde aksaklık yaşanması ve tedarik sürecinin saat 10.30’a kadar tamamlanamaması durumunda TEİAŞ’ın bu süreci saat 12.15’e kadar uzatabileceği ve tedarik sürecinin saat 12.15’e kadar da tamamlanamaması durumunda benzer bir gün seçilerek tedarik sürecinin tamamlanacağı öngörülmüştür.
Aynı düzenleme, EPYHY’nin 21 inci maddesinde düzenlenen “Sekonder Frekans Kontrol Rezervi Tedarik Süreci” için de getirilmiştir.
9) 30 MW ve üzerinde lisanslı ve lisanssız üretim tesisleri reaktif güç kontrolüne katılabilecek.
EPYHY’nin “Reaktif Güç Kontrolü Hizmeti Tedarik Esasları” başlıklı 39 uncu maddenin ilk fıkrasında, iletim sistemine 66 kV ve üzeri gerilim seviyesinden bağlı ve kurulu gücü 30 MW ve üstünde olan üretim tesislerine sahip lisans sahibi tüzel kişilerle reaktif güç kontrolü hizmet anlaşması imzalanacağı öngörülmekteydi.
Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 4’üncü maddesi ile anılan fıkrada değişiklik yapılmıştır. Yapılan değişiklikle, öncesinde, “üretim tesislerine sahip lisans sahibi tüzel kişiler” olarak belirtilen reaktif güç kontrolü hizmet anlaşması imzalanacak kişiler, “lisanslı veya lisanssız elektrik üretim tesisi sahibi kişiler” olarak öngörülmüştür. Böylece, reaktif güç kontrolü hizmet anlaşması imzalanacak lisanslı/lisanssız ayrımı kaldırılmıştır.
10) Daha önce kullanılan ekipmanlara uygulanmayan YEKDEM teşvikleri kapsamına depolama ünitesi ve/veya tesisi de dahil edildi.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik’in (“YEKDEM Yönetmeliği”) “YEKDEM’den Yararlanabilecekler” başlıklı 8 inci maddesinin altıncı fıkrasında, YEKDEM’den faydalanmış ve faydalanmakta olan üretim tesislerinde kullanılan ve daha önce kabule konu edilen bir üretim tesisinde kullanılan, ana ekipmanlara bu Yönetmelik kapsamında kurulan bir üretim tesisinde yer verilmiş olması halinde söz konusu yeni üretim tesisi için YEK bedeli uygulanmayacağı öngörülmekteydi.
YEKDEM Yönetmeliğinin yukarıda anılan maddesinde yapılan değişiklikle, madde hükmünde, “YEKDEM’den faydalanmış ve faydalanmakta olan üretim tesislerinde kullanılan ve daha önce kabule konu edilen bir üretim tesisinde kullanılan” ifadesinden sonra, “depolama ünitesi ve/veya tesisi dahil” ifadesi getirilmek suretiyle depolama ünitesi ve tesisi madde kapsamına dahil edilmiştir.
11) Depolamalı elektrik tesislerinden sisteme verilen enerji, uzlaştırma hesaplarına dahil edildi.
YEKDEM Yönetmeliğinin "YEKDEM’den Yararlanabilecekler” başlıklı 8 inci maddesinin dokuzuncu fıkrasında, EPLY’nin 27 nci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamındaki depolamalı elektrik üretim tesislerinden sisteme verilen enerjinin uzlaştırma hesaplarında dikkate alınmayacağı öngörülmüştü.
YEKDEM Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle, depolamalı elektrik üretim tesislerinden sisteme verilen enerjinin EPDUY’nin 81/A maddesinde yer alan hükümler uyarınca uzlaştırma hesaplarında dikkate alınacağı, bu kapsamda YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak değerlendirilen enerjinin YEKDEM katılımcısı görevli tedarik şirketi tarafından üretilmiş kabul edileceği ve ilgili görevli tedarik şirketinin hesabında dikkate alınacağı öngörülmüştür.
Daha fazla bilgi ve destek için info@lbfpartners.com adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
LBF Partners Hukuk Bürosu
a.haykir@lbfpartners.com